Bij De Spieker van juni 2021
Op deze pagina vindt u voetnoten bij de tekst en vooral verwijzingen naar relevante webpagina's.
pag. 3 Lezing De Jonge Steentijd in Drenthe, een verhaal over lokale en continentale ontwikkelingen
Deze lezing van prof. Daan Raemaekers kunt u nog terugkijken via de livestream-pagina van onze website.
pag. 7 Derde videorondleiding in het RMO op 20 april - Nabije Oosten
Alle getoonde objecten zijn terug te zoeken in de collectiezoeker RMO (klik op de link).
pag. 9 Lezing Iran rondreis 3-17 januari 2020
Deze lezing van Vincent van Vilsteren kunt u nog terugkijken via de livestream-pagina van onze website.
pag. 13 Uit het museum
Bronnen:
- Bastet, F.L., en Brunsting, H., Corpus signorum classicorum musei antiquarii lugduno-batavi. Catalogus van het klassieke beeldhouwwerk in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden (Zutphen, 1982).
- Braat, W.C., ‘Een portret van Gaius Julius Caesar in het Rijksmuseum van Oudheden’, in: Oudheidkundige Mededelingen uit het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden XX (Leiden, 1939), p. 24-28.
- Bruin, de, J.; persoonlijke correspondentie (4-7 mei 2021).
- Holwerda, J.H., Verslag van den directeur over het jaar 1931 ('s-Gravenhage, 1932).
- Pauts, H., ‘Met dank aan een gepassioneerd verzamelaar. Paulus Adriaan Gildemeester drukte een belangrijk stempel op de collectie van het museum’, in: Keurs, ter, P., en Wirtz, W., Rijksmuseum van Oudheden, Leiden. Een geschiedenis van 200 jaar (Zwolle, 2018), p. 339-346.
- Stuart, P., Provincie van een imperium. Romeinse oudheden uit Nederland in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden (Leiden, 1986).
- Stufkens, A., ‘Wordt Museum Het Valkhof weer vlaggenschip?’, in: De Gelderlander (5 maart 2021), geraadpleegd via https://www.gelderlander.nl/nijmegen/wordt-museum-het- valkhof-weer-vlaggenschip-br~a7873f63/.
- Suetonius en Rolfe, J.C. (vert.), Lives of the caesars I (Cambridge MA, 1998).
pag. 14 Praktische instructie Algemene Hoogtekaart (AHN)
pag. 21 Hunebedmemorabilia: parafernalia of oude meuk?
pag. 22 Hunebed D52 bij Diever
Hunebed D52 op hunebeddeninfo.nl
pag. 24 Archeologische beleving en publieksbereik in Drenthe
Het nieuwe Archeologisch Beleefpunt in Ruinen op het internet:
Informatie over de subsidieregeling Archeologie en publiek is te vinden via deze link op de website van de provincie Drenthe.
De al eerder gerealiseerde Archeologische Beleefpunten in Drenthe, inclusief verwijzingen naar besprekingen in De Spieker:
- De Slokkert bij Norg Zie ook het artikel Kunstwerk bij de Slokkert in De Spieker dec. 2017, p. 21-22
- De Mandelanden bij Borger Besproken in de actuele De Spieker van september 2020
- Nabij de kerk in Rolde Zie ook het artikel Opening archeologisch belevingspunt Rolde in De Spieker juni 2019, p. 15-16
- Tussen Schieven en Deurze, bij Assen Zie ook het artikel Opening Archeologisch beleefpunt Assen in De Spieker juni 2020, p. 28-29
pag. 25 Archeonieuws
DPV-leden kunnen kosteloos ‘Vriend van het Hunebedcentrum’ worden: ledenvoordeelpagina (hiervoor moet u ingelogd zijn - inlogpagina)
Fundering van 15e-eeuwse Herepoort gevonden in Stad: OOG (Omroep Groningen)
ArtefActueel: nieuwe archeologische reeks van SAMPL
Exemplaren zijn te bestellen bij SPA-uitgevers: https://spa-uitgevers.biedmeer.nl/Webwinkel-Product-741046449/ArtefActueel.-Nieuwe-inzichten-in-archeologisch-materiaal.html
pag. 26 Boeken
Wandelgids Hondsrugpad van Fokko Bosker, ISBN: 9789056157500, prijs € 19,90
U kunt dit boek bestellen bij Uitgeverij Noordboek via deze link. Maar uiteraard ook bij uw lokale boekhandel of bol.com.
Doggerland. Verdwenen wereld in de Noordzee van Luc Amkreutz and Sasja van der Vaart-Verschoof. Dit is het boek bij de tijdelijke tentoonstelling 'Doggerland' in het RMO, deze tentoonstelling duurt tot 31 oktober 2021.
Het boek is te koop voor € 19,95, bv. in de museumwinkel van het RMO, maar kan ook besteld worden of gratis ingezien op de site van de uitgever Sidestone.
Geschiedenis van Pesse (set van 2 delen)
Deel 1: Landschap en archeologisch onderzoek (296 pagina's)
Deel 2: Marke, erven en bewoners (369 pagina's)
Auteurs: Reinder Reinders, Tjalling Waterbolk, Stijn Arnoldussen, Erik Drenth, Wilfried Samson, Saskia Wennink, Geert Mulder
Uitgeverij Barkhuis, ISBN-13: 9789493194335
Uitvoering: Hardcover, A4-formaat, full colour
Het boek is mede tot stand gekomen dankzij subsidie van het Wetenschappelijk Fonds van de DPV.
De winkelprijs is € 59,95 (voor beide delen samen).
De prijs voor DPV-leden is € 54,95 inclusief gratis verzending. Om te bestellen kunt u een mail sturen naar info@barkhuis.nl met daarin uw bestelling en de vermelding dat u DPV-lid bent.
Beide delen worden alleen samen verkocht.
Inhoud:
Deel 1: Landschap en archeologisch onderzoek
Pesse was een grote marke op de vlakke zandgronden van Midden-Drenthe. Vanaf de Middeleeuwen tot de scheiding van de marke in 1843 regelde de ‘buur' het gebruik en de ontginning van het veld en de gang van zaken bij het gebruik van de hooi- en weilanden langs de beken en het akkerland op de es.
In die periode van vijf eeuwen kreeg het landschap in de marke geleidelijk gestalte: een agrarisch cultuurlandschap dat dankzij de bescheiden middelen van mens- en paardenkracht een natuurlijk karakter had. Na de verdeling van de marke veranderde het landschap door de grootschalige ontginning van heidevelden en de ruilverkavelingen, vooral vanaf het eind van de 19e eeuw na de introductie van kunstmest.
Het gebied van Pesse en naaste omgeving is rijk aan archeologische vondsten, zoals de kano van Pesse en een klein hunebed bij Spier. Een bijzondere plek is de Galgenberg bij Anholt waar een grafheuvel uit de Bronstijd is opgegraven. Ook is het de plaats waar vroeger de galg stond. Resten van de galg zijn aangetroffen bij de opgraving van de grafheuvel.
In Fluitenberg lag in de IJzertijd een nederzetting met zeven boerderijen die vermoedelijk al de naam Petthe had, de oude naam van Pesse. Ten zuiden van de weg van Pesse naar Oostering lagen de zes middeleeuwse erven uit de periode van 900 tot 1400, met namen van de eigenaren zoals Waninge, Tissinge en Paddinge. Ook de ligging van de kapel van Bultinge op de Pesser es is bekend, maar daar heeft nog geen archeologisch onderzoek plaatsgevonden.
Deel 2: Marke, erven en bewoners
Over Pesse zijn vanaf de 12e eeuw schriftelijke gegevens bekend die ons vertellen over de bewoners van de erven in de marke. Naast de ‘eigenerfden' hadden ook grootgrondbezitters erven in Pesse in eigendom: Tissinge was een leen van de bisschop van Utrecht, de erven Blekinge, Kusinge en Bultinge waren in bezit van het klooster Dikninge en het erf Rundering in Kraloo behoorde tot het einde van de 18e eeuw aan het kapittel van Sint-Pieter in Utrecht. Geleidelijk kwamen deze erven in bezit van Pessenaren.
In de schriftelijke gegevens lezen we over aan- en verkoop van akkers en hooilanden, het aantal waardelen in de onverdeelde marke en de belastingen die iedere bewoner moest opbrengen. Begin 17e eeuw breidde Roelof van Echten zijn bezit in de marke van Pesse uit, hij kreeg de erven van Dikninge in erfpacht. Na de dood van zijn zoon Johan verkocht de familie Van Echten de bezittingen in Pesse. Hierdoor kwamen meer erven en landerijen in bezit van Pessenaren. Ook lezen we over onderlinge geschillen, bijvoorbeeld over de Pessenaren die hun schapen lieten grazen in het gebied waarvan de bewoners van de twee erven in Nuil meenden dat zij daar de rechten hadden. Het leidde in de 18e eeuw tot de afscheiding van Nuil uit de marke.
In dit deel komen alle erven aan de orde die Pesse telde bij de scheiding van de marke in 1843, met gegevens over de ligging en bouw van de boerderijen. Zo kocht Coop Jans van Nuil in 1672 een boerderij in Wijster, vervoerde de gebinten naar Nuil en bouwde daar van de oude gebinten een nieuwe boerderij. Van ieder erf worden verder de namen van de bewoners vermeld evenals de gegevens over huwelijk, geboorte en overlijden van de gezinsleden. Ze vormen een schat aan informatie voor genealogisch onderzoek naar de Pesser families. Foto's van de boerderijen, zowel van de oude als tegenwoordige situatie, geven een beeld van de veranderingen in de afgelopen honderd jaar.
