WORKSHOP 2: Vuur maken
Vuur heeft een grote rol gespeeld in de menselijke geschiedenis; het was, en is, een bron van warmte, licht en bescherming. Hoewel het onmogelijk is om het eerste gebruik van vuur vast te stellen, is er meer dan genoeg bewijs om er van uit te gaan dat de mens al ten minste 400.000 jaar lang vuur gebruikt. Er zijn zelfs vindplaatsen, zoals in Swartkrans in Zuid-Afrika, waar sporen van vuur gedateerd zijn op 1,5 miljoen jaar geleden. Of dit sporen zijn van menselijke vuurgebruik is niet te zeggen, want op dit soort vindplaatsen bestaat het bewijs uit restjes houtskool of verbrande botten, niet uit duidelijk omlijnde haardplaatsen. In eerste instantie zal vuur een natuurlijke oorsprong hebben gehad; men verzamelde wellicht gloeiende kooltjes na een bosbrand door blikseminslag of uit lavastromen. Op den duur kregen onze voorouders de techniek van het vuur maken onder de knie. Sinds wanneer, is niet te zeggen, maar vanaf circa 120.000 jaar geleden vinden we archeologisch voldoende bewijs om aan te nemen is dat de benodigde techniek goed werd beheerst. Welke techniek werd gebruikt om in de prehistorie vuur te maken weten we niet, maar experimenteel en antropologisch onderzoek leert ons een aantal mogelijkheden, zoals het gebruik van wrijving van hout in de vorm van spindels, vuurboren of schraapplankjes, of het gecombineerd gebruik van metaal en vuursteen om vonken te slaan. Met vuur kun je voedsel warm bereiden en was er ook een continue bron van licht en warmte. Toch zal vuur meer toepassingen hebben gehad; denk aan de productie van pek, het conserveren van voedsel door middel van rook, het verjagen van wilde beesten of het juist bijeendrijven van prooidieren. Tenslotte zal vuur ook in de magisch-religieuze wereld een rol gespeeld hebben.
Na de Steentijd bleef vuur in beeld bij religieuze praktijken, de oorlogvoering en de landbouw, maar stond het ook aan de basis van metaalbewerking. Tijdens de workshop maken de deelnemers zelf vuur met materialen uit de natuur. Verschillende methoden van vuur maken komen aan bod, evenals een breed scala aan materialen. De getoonde technieken zijn terug te voeren op de prehistorie, zoals markasiet, de vuurboog en de vuurslag, maar we maken ook moderne uitstapjes om de principes van het vuur maken beter te begrijpen.
ACTOR
Sebastiaan Pelsmaeker: archeoloog en eigenaar van ARRE Remaining History. Specialisatie: het maken van replica’s van archeologische vondsten.
PLAATS en BIJZONDERHEDEN
De workshop vindt plaats in het Steentijdhuis, met open vuur. Geen nylon kleding dragen. Licht fysieke inspanning (hurken/knielen & blazen) hoort erbij. Deelnemers moeten minimaal 12 jaar oud zijn en liever geen longproblemen hebben wegens rook. We spelen met vuur, dus oudere kleding verdient aanbeveling.
