East Anglia voorjaarsexcursie 17-22 mei 2023
De inschrijving voor de excursie naar East Anglia is gesloten. We zijn blij met 34 deelnemers.
Klik hier voor de zakelijke informatie en het inschrijvingsformulier (voor de reservelijst).
De naam East Anglia is ontleend aan een vroegmiddeleeuws koninkrijk in Oost-Engeland. In de Nederlandse literatuur droegen rijk en streek ooit de naam Oost-Anglië maar die term is in onbruik geraakt. East Anglia omvat de huidige counties Norfolk en Suffolk en nog wat randen van aangrenzende counties als Essex en Cambridgeshire. Na een recente bestuurlijke herindeling valt heel Cambridgeshire onder de regio. Omdat we diep zullen doordringen in Cambridgeshire verdient de excursie de titel EAST ANGLIA ten volle. Het gebied is dagelijks te zien bij het weerbericht aan het eind van het televisiejournaal. Het is de uitstulping van de kustlijn boven de monding van de Theems en het daarachter liggende land.
De nummers in de beschrijving hieronder verwijzen naar de kaart.
Woensdag 17 mei
Op woensdag 17 mei schepen we ons in in Hoek van Holland en varen we naar Harwich. De bus rijdt ons in een klein uurtje naar het eerste hotel, op het platteland net boven Colchester.
Excursie naar East Anglia, onderliggende kaart van Google Maps
Donderdag 18 mei
Colchester / Camulodunum is de oudste Romeinse stad in Groot-Brittannië. Vanuit deze garnizoensplaats organiseerde Rome de verdere verovering van het eiland. De bus zet ons af bij Balkerne Gate [1], een goeddeels bewaarde “vierbaans” Romeinse stadspoort: voor komende, voor gaande voerlieden en voor voetgangers in beide richtingen elk een eigen poort.
Foto: Balkerne Gate
Vanaf hier wandelen we langs de stadsmuur – die aan de west- en zuidzijde plaatselijk nog tot forse hoogte overeind staat en op velerlei wijzen is opgenomen in latere bouwsels – tot we uitkomen bij de middeleeuwse burcht [2, 3]. Deze is gebouwd op de basis van de Romeinse tempel en huisvest tegenwoordig het museum. We krijgen hier het nodige te zien over de eerste Romeinse aanwezigheid in hun net veroverde provincie, over de onderworpen Trinovantes en over de opstand tegen het Romeinse gezag, dat resulteerde in een grote stadsbrand en een Romeinse wederopbouw. De bus brengt ons naar het eiland Mersea waar de grafheuvel ligt van een aanzienlijke Brit onder de Romeinse bezetting [4]. Zijn graf verwijst naar zijn Keltische herkomst maar ook naar zijn goede contacten met de nieuwe machthebbers. Na een lunch in de buurt gaat het door het binnenland van Essex tot net over de grens met Suffolk, waar de Bartlow Hills een groep puur Romeinse grafheuvels vormen [5]. “Kon minder” zult u bij het beklimmen denken. De tweede helft van de middag rijden we naar Norwich, waar we de komende drie nachten zullen verblijven.
Vrijdag 19 mei
Liefhebbers van het wierdenland komen deze ochtend aan hun trekken als we naar Flag Fen gaan. We rijden door de Fens, een voormalig veen- en kwelderlandschap, in de 17de eeuw ontwaterd en bedijkt op Engels initiatief maar met inschakeling van Zeeuwse ingenieurs en Zeeuws werkvolk. Richting Lincolnshire – buiten bereik van onze excursie – heet de streek nog Holland.
Foto: Conservatie van de ‘veenweg’ in het museum van Flag Fen.
Foto: Littekens van de neolithische vuursteenmijnen in het landschap van Grime’s Graves (foto English Heritage)
Zaterdag 20 mei
Foto: Warham Camp ringfort (Aerial Photography, Drift Media Ltd)
We beginnen de dag met een korte rit en een wandeling naar Warham Camp, een ring fort uit de IJzertijd dat er weer heel gaaf bij ligt, zij het zonder oorspronkelijke palissade of bebouwing [9]. In later eeuwen loste een klein segment van de wal op door het water van een beek. Wal en bodem bestaan uit pure kalk, hetgeen tot een bijzondere, sterk kalkminnende flora en vlinderfauna vandien heeft geleid. Dat kan in mei bijzondere waarnemingen opleveren.
Daarna gaat het weer richting Norwich en stoppen we in North Elmham, tot de Norman Conquest het centrum van het bisdom East Anglia met een houten kathedraal. Op last van de veroveraar verhuisde de bisschopszetel naar Thetford en later naar Norwich. Het bisschoppelijk paleis bleef en op het landgoed verrees rond 1100 op de plek van de houten parochiekerk een stenen kapel voor de bisschop [10]. Deze verviel tot ruïne maar overleefde in die gedaante.
Foto: Norwich Museum, Snettisham Treasure
De lunch genieten we in het museum van Norwich waar we ook worden rondgeleid [11]. Bij het schrijven van deze tekst (oktober 2022) is nog niet duidelijk of een jaren durende herinrichting inmiddels is afgerond. Er zal in mei 2023 waarschijnlijk genoeg te zien van de lokale Iceni/Ekeni uit de IJzertijd, hun belangrijke goudschat en laat-Romeinse en vroegmiddeleeuwse keramiek. Ik hoop dat het ook mogelijk is iets te laten zien van recent ontdekte zeer oude paleolithische artefacten. Bekende namen uit die periode als Clacton en Cromer liggen aan de kust van East Anglia en door kustafslag in de laatste decennia zijn daar nieuwe vindplaatsen bijgekomen zoals Happisburgh, waar fossielen, werktuigen en menselijke voetafdrukken zijn gevonden van tussen 800.000 en 1 miljoen jaar geleden.
De tweede helft van de middag is naar eigen believen in Norwich door te brengen. De bus brengt ons aan het eind van de middag voor de laatste keer naar het hotel in Norwich.
Zondag 21 mei
De dag begint op korte afstand van Norwich bij Venta Icenorum. Deze voormalige hoofdstad van de Ekeni verkreeg van de Romeinse bezetter het marktrecht [12]. Ons bezoek is vluchtig want wat afgezien van de stadsgracht nog te zien is, betreft de resten van de laatste stadsmuur uit de vierde eeuw. Een even oude muur is veel imposanter bewaard gebleven bij Burgh Castle als onderdeel van de Saxon Shore versterkingen [13]. Deze krans van forten langs de kusten van de zuidelijke Noordzee en het oostelijk Kanaal moest Romeins England beschermen tegen raids van continentale stammen. In een latere fase werden de forten bemand door Saksische foederati (in ruil voor kolonisatie van land) zodat de term Saxon Shore volgens de jongste inzichten een dubbele betekenis heeft.
Foto: Sutton Hoo, koninklijk grafveld met uitzicht naar de River Deben (Woodbridge Riverside Trust)
n de middag bezoeken we Sutton Hoo waar in 1939 een groot en rijk gevuld scheepsgraf werd ontdekt en blootgelegd, in 625 n.Chr. bestemd voor koning Rædwald [14]. Het graf en zijn inhoud vormen de belangrijkste materiële bron van kennis over de 7de eeuw. In totaal liggen rond de grafheuvel nog een kleine 20 heuvels uit de periode 625-670 n.Chr. Op het terrein verrees een bezoekerscentrum dat tijdens de verkenning nog net niet was opengesteld maar dat volgens een glunderende en spraakzame kaartjesknipper zou gaan voldoen aan “British Museum standards”. De fraaie riemgesp van de koning vertoont nauwe verwantschap aan de mantelspeld van Wijnaldum.
Na een afscheidsmaal in Ipswich (voorzien in “The Last Anchor”) schepen we ons in voor de nachtboot naar Hoek van Holland vanuit Harwich.
Maandag 22 mei
In de loop van maandagmiddag 22 mei is iedereen weer thuis.
De foto's zijn van Pieter den Hengst of Bert Huiskes, tenzij anders vermeld.
