Een mesolitische vondstconcentratie in de Tolberter Petten
Lezing door Bernard Versloot en Erik Drenth om 19:30 in De Open Hof aan de Sleutelbloemlaan 1 te Assen. Het is dezelfde locatie waar we tot twee jaar geleden onze lezingen hielden.
DPV lezingen zijn vrij toegankelijk voor leden en niet-leden, opgave vooraf is niet nodig.
Tijdens de Paasdagen van 1997 werd er voorafgaand aan de aanleg van een gasleiding door Bernard Versloot een noodonderzoek uitgevoerd op een zandkop in een veengebied, ten noorden van Tolbert (gem. Westerkwartier, Groningen). Hierbij werd een kleine concentratie mesolithische vuurstenen artefacten opgegraven. Aan de rand van de concentratie lag een depot met drie gebruikte natuurstenen.
De geringe horizontale en verticale verspreiding van de vondsten plus het feit dat verscheidene artefacten aan elkaar gepast konden worden, duiden erop dat de concentratie opmerkelijk gaaf is gebleven en dat het vuursteen ter plaatse is bewerkt. Dat laatste wordt ook bevestigd doordat er verscheidene kerfresten zijn aangetroffen, die te beschouwen zijn als restproducten van het maken van spitsen.
Na het veldonderzoek zijn de artefacten getekend en is onderzoek verricht van onder andere houtskoolresten m.b.v. een subsidie van de toenmalige gemeente Leek.
Een verdere uitwerking van deze interessante site bleef daarna liggen, maar werd enkele jaren geleden opgepakt door Erik Drenth. Hij werkte het vuursteenmateriaal uit en kon met behulp van een subsidie van de provincie Groningen een aantal artefacten laten bestuderen op microscopische gebruikssporen. Ook de drie bij elkaar gevonden natuurstenen zijn daarop onderzocht. Tevens is grondstofonderzoek gedaan naar het vuursteen met behulp van acetaatpeelings.
De uitkomsten zijn al met al bijzonder interessant en verrassend, maar roepen tevens nieuwe vragen op. Een daarvan is of de site een jachtkamp is en hoe dit soort kampementen archeologisch te herkennen is. En hoe moeten de drie bij elkaar gevonden natuurstenen worden verklaard?
Bernard bespreekt in het eerste deel van de lezing het landschap, het onderzoek, de werkwijze en de vondsten. Daarna gaat Erik in op de stenen en vuurstenen voorwerpen, grondstofgebruik, het gebruikssporenonderzoek dat aan de artefacten is verricht, de datering en duiding van de site.
Na egalisatie is de zandkop zichtbaar als een grijze vlek in een donkere omgeving van venige grond.
Tolberter Petten, winter 1995-1996.
Matsloot en omgeving op de AHN-hoogtekaart.
1. Matsloot 2. Wolddiep 3. Oost-Vredewoldertocht 4. Polder ‘de Dijken’ 5. Tolberter Petten
Bron: Nederzettings- en ontginningsgeschiedenis van Vredewold in het Westerkwartier van de provincie Groningen (ca 700- ca 1500 ad). Truus Veldhuis, Masterscriptie RUG, aug. 2011.
