Van kano tot kapel,
landschap en archeologisch onderzoek in de marke van Pesse

Lezing door Reinder Reinders

Corona update: Deze lezing zal vanaf dinsdag 11 januari 2022 online via een stream te volgen zijn.
Er kan een Google-wachtwoord gevraagd worden. Dat hoeft u niet in te vullen, kies in dat geval: "Nee bedankt". U krijgt dan zonder wachtwoord toegang tot de lezing.

Volg de lezing via deze link: https://youtu.be/yLBO9e_XwCc
U kunt deze lezing ook op een later moment terugkijken.

De lezing is van te voren opgenomen. Het is daardoor niet mogelijk om live vragen te stellen. U kunt bij de Reacties in Youtube wel opmerkingen of vragen plaatsen.

Info over de lezing:

Landschap, archeologisch onderzoek en schriftelijke bronnen over de middeleeuwse erven van Pesse zijn de onderwerpen die in de lezing aan de orde komen.

Pesse was een grote marke op de vlakke zandgronden van Midden-Drenthe. Twee beken, Ruiner Aa en Oude Diep, verdeelden het gebied in drieën. Vanaf het midden van de 13e eeuw kreeg het landschap geleidelijk gestalte: een agrarisch cultuurlandschap dat dankzij de bescheiden middelen van mens- en paardenkracht een natuurlijk karakter had. Een prachtige kaart van de Pesser marke laat de grote oppervlakte woeste grond – het veld – zien, omstreeks het midden van de 18e eeuw.

Verspreid in het gebied lagen in de Late Middeleeuwen de akkers, hooilanden en weilanden van de boeren van Pesse, Oostering, Bultinge, Kraloo, Anholt en Nuil. In later tijd ontstonden op twee heuvels (bergen) langs de zuidrand van de marke de woonkernen Kalenberg en Fluitenberg. Na de ontginning van het veengebied Pesserveld kwamen Stuifzand en Zwartschaap tot ontwikkeling.

Het gebied van Pesse en naaste omgeving is rijk aan archeologische vondsten, zoals de kano van Pesse, een klein hunebed bij Spier en vele grafheuvels uit verschillende perioden. Een bijzondere plek is de Galgenberg bij Anholt waar akkers uit de IJzertijd zijn aangetoond en een grafheuvel uit de Bronstijd is opgegraven. Ook is het de plaats waar vroeger de galg stond, op de grens van de marken van Ruinen en Pesse.

Belangrijke vondsten zijn de nederzetting uit de IJzertijd bij Fluitenberg en het dorp uit de Middeleeuwen in Pesse. In Fluitenberg ging het om een nederzetting met zeven boerderijen die vermoedelijk al de naam Petthe had, de oude naam van Pesse. Ten zuiden van de weg van Pesse naar Oostering zijn zes middeleeuwse erven uit de periode 900-1400 opgegraven en op de Pesser es lag een middeleeuwse kapel.

Over Pesse zijn vanaf de 12e eeuw schriftelijke gegevens bekend die ons vertellen over de bewoners van het groeiende aantal erven in de marke. Naast de ‘eigenerfden’ hadden ook grootgrondbezitters erven in Pesse in eigendom: Tissinge was een leen van de bisschop van Utrecht, de erven Blekinge, Kusinge en Bultinge waren in bezit van het klooster Dikninge en het erf Rundering in Kraloo behoorde tot het einde van de 18e eeuw aan het kapittel van Sint-Pieter in Utrecht. Geleidelijk kwamen deze erven in bezit van Pessenaren.

Enkele vragen: wat is de relatie tussen het landschap en de verspreid liggende woonkernen? kunnen we de namen uit schriftelijke bronnen koppelen aan opgegraven plattegronden?

Bij Uitgeverij Barkhuis is het boek ‘Geschiedenis van Pesse’  verschenen - in een set van 2 delen. DPV-leden kunnen het boek met korting aanschaffen. Meer informatie vindt u op de Ledenvoordeelpagina (hiervoor moet u ingelogd zijn).

Voor uitgebreide informatie over de inhoud gaat u naar de productpagina bij Uitgeverij Barkhuis.