Waar graasden de oerrunderen, runderen en schapen in Noord-Nederland: op zilte weiden (kwelders) of op zoete weiden (binnenland)?
Lezing door dr. Wietske Prummel (voormalig docent archeozoölogie aan het Groninger Instituut voor Archeologie)
De lezing is op dinsdag 8 maart 2022 in De Open Hof, Sleutelbloemstraat 1, Assen en is vrij toegankelijk voor leden en niet-leden. Opgave vooraf is niet nodig. Koffie vanaf 19.00 uur, lezing start om 19:30.
Dit kunnen we aflezen aan de δ13C en δ15N-waarden, de zogenaamde stabiele isotopen van C en N, in de botten van deze dieren. In de lezing wordt eerst een kort overzicht gegeven van de methode en achtergronden van onderzoek aan stabiele isotopen 13C en 15N. Inmiddels zijn 184 δ13C en δ15N-waarden bepaald aan botten van oerrunderen, runderen en schapen uit Noord-Nederland. Vervolgens worden aan de hand van grafieken de patronen besproken die uit deze metingen blijken. Zo hebben oerrunderen, runderen en schapen uit terpen, die op zoute kwelders graasden, gemiddeld hoge δ13C en δ15N-waarden, en oerrunderen, runderen en schapen uit Drenthe gemiddeld lage δ13C en δ15N-waarden. Er was kennelijk weinig of geen trek van deze dieren tussen het kweldergebied en het binnenland.
Ook de invloed van de bedijkingen van de kwelders is te zien in de δ13C en δ15N-waarden: die van terpenbotten van runderen en schapen uit de late middeleeuwen, dus van na de bedijking, zijn lager dan in van terpenbotten uit de perioden ijzertijd tot en met vroege middeleeuwen, toen de zee nog vrije toegang tot het kustgebied had.
Uit de δ13C en δ15N-waarden konden we bijvoorbeeld afleiden dat de schapen die in de stad Groningen in de vroege en late middeleeuwen werden gegeten van kwelders afkomstig waren, terwijl de runderen die daar in dezelfde perioden werden gegeten uit het binnenland afkomstig waren! De schapen die in klooster Yesse (Haren) werden gegeten, kwamen deels van de kwelders en deels uit het binnenland.
In mijn column in het decembernummer van de Spieker kwam dit onderwerp ook al aan de orde. In deze lezing ga ik hier dieper op in.
