De bodem vanNoord-Nederland grondig bekeken
Wat zand, klei en veen ons vertelt over de landschapsgeschiedenis van de noordelijke kustregio
Dinsdag 3 oktober, lezing door geoloog dr. Peter Vos
Aanvang 19.30 uur in De Open Hof, Sleutelbloemstraat 1 Assen
Voorbeeld van een 'sleutelsite' opname in het Voorsterbos (Noordoost Polder)
In de lezing zal ingegaan worden op welke wijze paleolandschapskaarten van Nederland worden samengesteld en welke processen en factoren verantwoordelijk waren voor het ontstaan van het Noord Nederlandse kustgebied in het Holoceen (huidige warme klimaatperiode die ca. 11.500 jaar geleden begon). De werkwijze en de gebruikte bronnen voor het maken paleolandschaps-reconstructie kaarten zullen worden toegelicht. De getoonde reconstructiekaarten van Nederland zijn gepubliceerd in de ‘Atlas van Nederland in het Holoceen’ en de recente update van deze kaarten zijn verschenen in het boek the ‘ The origin of the Dutch coastal landscape’.
De belangrijkste sturende factor voor het ontstaan van de Nederlandse kustgebieden was de snelle zeespiegelstijging aan het begin van het Holoceen. In de eerste helft van het Holoceen verdronken de laagste delen van Nederland en veranderden die gebieden in grote getijdenbekkens en estuaria. Toen in het midden van het Holoceen de zeespiegelstijging afnam, verlandde deze systemen en vond er achter de gevormde kustbarrières op grote schaal veengroei plaats. Tijdens het laatste deel van het Holoceen vonden er talrijke ingressies plaats in het gevormde kustveengebied en daar speelde de mens door grootschalige ontginningen en bedijkingen een grote rol in.
In totaal zijn van Nederland zijn 11-tal landschapsreconstructie kaarten gemaakt. Het reconstrueren van kustlandschappen is fascinerend werk. Je kunt het zien als een ‘4D puzzel’ waarbij je je eigen puzzelstukjes genereert. Naast de geologische karteergegevens, vormen de paleomilieugegevens uit archeologische opgravingsputten een belangrijke bron. Ik noem deze archeologische ontsluitingen ‘sleutelsites’ omdat ze essentiële informatie bevatten voor de kustreconstructie. De opgravingsputten in laag Nederland geven je de kans om de kustafzettingen sedimentologisch goed te bestuderen en te bemonsteren voor paleoecologisch en dateringsonderzoek.
Tijdens de presentatie zal specifiek ingegaan worden op het geologische en archeolandschappelijk onderzoek dat de afgelopen 25 jaar in het Noord Nederlandse kustgebied is verricht. Deze opnamen zijn uitgevoerd in opdracht van, en in nauwe samenwerking met, de Provincie Friesland en het Terpencentrum van de Universiteit van Groningen.
Korte CV
Peter Vos is Kwartair geoloog en promoveerde op 10 juni 2015 aan de Universiteit Utrecht op het onderwerp Origin of the Dutch coastal landscape, long-term landscape evolution of the Netherlands during the Holocene, described and visualized in national, regional and local palaeogeographical map series. Hij is werkzaam bij Deltares in Utrecht en gespecialiseerd in de Holocene kustgenese van Nederland. Een groot deel van zijn werk begeeft zich op het snijvlak tussen geologie en archeologie. Hij doet dit werk samen met zijn collega Sieb de Vries.
Referentie
Vos, P.C., 2015. Origin of the Dutch coastal landscape. Long-term landscape evolution of the Netherlands during the Holocene, described and visualized in national, regional and local palaeogeographical map series. Barkhuis, Groningen, 359 pp.
Meer informatie
De lezingen van de DPV zijn gratis toegankelijk voor leden en niet-leden. Voor meer informatie kunt u bellen met Linda Kiers, tel. nr. 06 57286362, of een e-mail sturen naar lezingen@dpv.nu.
