22e lustrum Drents Prehistorische Vereniging
‘Feesten en rituelen’
Dit jaar bestaat de DPV 110 jaar: ons 22e lustrum! Dat gaan we vieren met een lustrumdag op zaterdag 23 september. De locatie is net als vijf jaar geleden het Hunebedcentrum in Borger.
De DPV is opgericht in 1913. Klik hier om meer te lezen over de historie van de DPV.
Als thema voor het lustrum hebben wij gekozen voor ‘Feesten en rituelen’. Op 17 maart jl. heeft de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed een mooi boek gepubliceerd over archeologische depositiepraktijken. De lustrumcommissie heeft naar aanleiding daarvan het thema 'Feesten en rituelen in de prehistorie' als rode draad voor het lustrum gekozen. Archeologie bestaat niet alleen uit achtergelaten stukjes vuursteen en potscherven. In prehistorische samenlevingen vertellen speciale deposities iets over relaties tussen mensen onderling, tussen mens en landschap en tussen mensen en de bovennatuurlijke wereld. Het ‘rituele’ is van belang omdat het ons inzicht geeft in de betekenisvolle leefwereld van samenlevingen uit het verleden.
Praktische gegevens:
De lustrumdag houden we in het Hunebedcentrum. De workshops vinden deels in de openlucht plaats (de workshops 1, 3 en 5) en deels overdekt (de workshops 2, 4, 6 en 7: IJzertijdboerderij resp. Balloërkuil in het museum, tent op het opgravingsterrein en Bronstijdboerderij). Hopelijk werken de weergoden mee en is het droog en niet al te fris. Niet al te nette kleding, die tegen een buitje kan is daarom aan te raden. Klik hier voor het aanmeldingsformulier. Er zijn nog enkele last-minute aanmeldingen mogelijk.
Voor de workshops moet u van tevoren een eerste en tweede keuze aangeven. We zullen proberen een ieder zoveel mogelijk naar wens in te delen. Het workshopprogramma wordt twee keer gedaan, daarna is er nog de mogelijkheid wat rond te kijken bij andere workshops of uw benen te strekken op het terrein van het Hunebedcentrum!
Specifieke eisen per workshop vindt u bij de beschrijving van de workshop.
Kosten:
Deelname voor volwassenen € 35,- per persoon. De lustrumdag is mede mogelijk gemaakt door subsidies van de provincie Drenthe en het Wetenschappelijk Fonds van de DPV.
Neem uw Museumkaart of ‘Vriend van het Hunebedcentrum’-pasje mee als u ook het museumdeel van het Hunebedcentrum wilt bezoeken.
Dagprogramma 23 september 2023
09.00 Inloop en koffie met wat lekkers
09.45 Opening door DPV-voorzitter Bert Tuin en …
09.50 Inleiding door dagvoorzitter Stijn Arnoldussen
10.00-10.25 Daan Raemaekers, Treurnis en ritueel – Hoe de hunebedbouwers omgingen met hun overledenen
10.25-10.50 Sasja van der Vaart-Verschoof, Feestend het graf in – Drinkgelagen en bronzen vaatwerk in de IJzertijd
10.50-11.20 Koffie en thee
11.20-11.45 Karsten Wentink, Op Vrienden en Voorouders! – Bier en gastvrijheid in het 3e millennium voor Christus
11.45-12.10 Annemies Tamboer, Van rammelaar tot zoemschijf – Archeologische muziekinstrumenten uit Nederland in het licht van ritueel en magie
12.10-12.35 Annemarieke Willemsen, 5000 jaar kralen!
12.35-12.40 Inleiding workshops / demonstraties door voorzitter Bert Tuin
12.40-14.00 Lunch
14.00-14.45 Eerste ronde workshops (van tevoren ingedeeld)
14.45-15.15 Koffie en thee
15.15-16.00 Tweede ronde workshops (van tevoren ingedeeld)
16.00 Afsluiting door dagvoorzitter
16.05 Borrel
17.00 Museum sluit
Tijdens de dag is het Hunebedcentrum gewoon te bezoeken.
WORKSHOPS
WORKSHOP 1
Kralen maken van barnsteen
Deze workshop is inmiddels volgeboekt.
Barnsteenkralen worden al sinds de prehistorie gemaakt en gedragen. Binnen Nederland kennen we meerdere vondsten van barnsteenkralen uit verschillende culturen. De warme kleur van barnsteen en de relatieve zachtheid maken het een geliefd materiaal om mee te werken. Tijdens deze workshop leer je hoe je barnsteenkralen kunt maken met gereedschappen uit de Steentijd. We gaan barnsteen doorboren en schuren/polijsten. Omdat we beperkt de tijd hebben is er voor de liefhebber ook modern gereedschap aanwezig.
Workshopleider Nikky Kruithof (Historical art by NK).
Plaats en bijzonderheden: de workshop vindt plaats aan picknicktafels in het Oertijdpark. Maximaal 10 deelnemers. Draag kleding die vies kan worden.
WORKSHOP 2
Van vonk naar vlam. Vuur maken door de tijd
Vuur is een belangrijke bron van energie, dat geldt zowel vandaag de dag als in de prehistorie. De oudste aanwijzingen voor het maken vuur zijn al te vinden in de tijd van de mammoetjagers. Naast praktische doeleinden heeft vuur altijd een speciale aantrekkingskracht gehad op mensen. In onze tijd speelt vuur (maken) een belangrijke rol in rituelen: van het branden van een kaarsje voor de overledene, tot het uitblazen ervan op een verjaardag. Denk ook aan vuren tijdens Oudjaar en Pasen. In de prehistorie was het niet anders. We zien dat in de hunebedden vuur is gemaakt bij de rituelen van een bijzetting. Hoewel de rituelen door de tijd veranderden, maken we nog steeds vuur met dezelfde basistechnieken. Tijdens de workshop gaan we deze technieken uitproberen: van vuursteen tot vuurslag, van vuurboog tot vuurboor.
Workshopleiders Nadine Lemmers en Jeroen Peper (Hunebedcentrum).
Plaats en bijzonderheden: de workshop vindt plaats in de IJzertijdboerderij. Maximaal 14 deelnemers. Draag kleding die vies kan worden en naar rook mag gaan ruiken.
WORKSHOP 3
Verhalen bij het hunebed
Geen workshop ‘verhalen vertellen’ (omdat hiervoor de tijd te kort is) maar in plaats daarvan een spannend verhaal om naar te luisteren: het verhaal over de Lange Arm. Eeuwenlang werd de geschiedenis van een volk oraal doorgegeven door middel van verhalen. De wijsheid van de voorouders, ontstaanslegenden en verhalen over goden en helden, allemaal werden ze doorgegeven door verhalenvertellers. Wat voor verhalen zouden de hunebedbouwers elkaar verteld hebben? We zullen het nooit weten maar dat geeft ons de vrijheid om erover te fantaseren. Bij het grootste hunebed van Nederland vertelt Blue Deen een verhaal over vogelmensen en vuurmensen, over vriendschap, de liefde tussen een vader en zijn dochter, een spannende uitvinding en vooral: over mammoeten!
Workshopleider Blue Deen (Drents Museum)
Plaats en bijzonderheden: de workshop vindt plaats bij het hunebed D27. Maximaal circa 15 deelnemers. Draag kleding die vies kan worden omdat je misschien op een steen of op de grond moet zitten.
WORKSHOP 4
Kleren maken de man. De rol van kleding in de rituelen
Vondsten van kleding en schoenen zijn schaars uit de prehistorie. De vondsten die we kennen zijn vaak verbonden met een bijzonder moment, denk aan een begrafenis of een offer in het veen. De kleurrijke kleding uit de zoutmijnen van Hallstatt maakt duidelijk hoeveel kennis mensen hadden van materialen, kleurstoffen en technieken. De kleding en attributen die het meisje van Egtved droeg tijdens haar begrafenis weerspiegelen haar status. Ook uit Nederland kennen we textielvondsten. Zo is bij Uden een rijk graf uit de IJzertijd gevonden, met daarin resten van een wollen jurk met een rood-blauw patroon. Dergelijke vondsten maken duidelijk dat de mensen in de prehistorie veel kennis hadden van materialen, kleurstoffen en technieken.
In de workshop gaan we in op deze kennis en enkele technieken zelf uitproberen, waaronder spinnen en twijnen. Na het maken van draden gaan we deze draden verwerken volgens een oude vlechttechniek: sprang. Het meisje van Yde is gevonden met een sprangband.
Workshopleiders Karla de Roest, Reninca Adamse en Alea Hakvoort (Hunebedcentrum).
Plaats en bijzonderheden: de workshop vindt plaats in de Balloërkuil in het museum. Maximaal 12 deelnemers.
WORKSHOP 5
Rock music – Muziek maken met stenen
Verschillende stenen bevatten muzikale klanken wanneer je erop slaat. De bekendste steensoort is fonoliet. In de prehistorie gebruikte men op verscheidene plekken in de wereld al klankstenen om muziek te maken of voor andere communicatieve doeleinden. De stenen zijn zelfs te stemmen tot octaven. In deze workshop maak je kennis met het instrument de ‘lithofoon’ en ervaar je hoe het is om échte rock muziek te maken.
Workshopleider Karin Olfert (Hunebedcentrum).
Plaats en bijzonderheden: de workshop vindt plaats in het Oertijdpark bij de lithofoon. Maximaal 10 à 12 deelnemers.
WORKSHOP 6
Muizenbeentje, eekhoornlokker, muizenfluitje en andere lokinstrumentjes
Lokfluiten, bedoeld om met hun geluid dieren dichterbij te laten komen en ze vervolgens te vangen, zullen in de prehistorie ongetwijfeld bekend zijn geweest. Ze zijn alleen (nog) niet teruggevonden of als zodanig herkend. Er zijn wel, veel minder oude, benen pijpjes zonder of met gaatjes opgegraven die als lokfluit gebruikt kunnen zijn. Lokinstrumenten uit de moderne tijd laten zien dat er een verscheidenheid aan technieken is om ook met deze eenvoudige buisjes klank voort te brengen: blazen, zuigen, knijpen in een aangehechte balg, enz. In deze workshop kan men kennis maken met verschillende typen lokinstrumenten en er enkele ook zelf maken van vlierhout.
Workshopleider Annemies Tamboer
Plaats en bijzonderheden: de workshop vindt plaats in de Bronstijdboerderij. Maximaal 10 deelnemers. Draag gemakkelijke kleding die enigszins vies mag worden.
WORKSHOP 7
Typologie zo moeilijk nie
De manier waarop archeologen typologieën opstellen is soms lastig uit te leggen. Gebruikmakend van moderne (en minder moderne) technologie ga je in deze workshop aan de slag om de denkwijzen die achter typologische reeksen in de archeologie schuilgaan zelf te ervaren.
Workshopleider Stijn Arnoldussen (GIA/Rijksuniversiteit Groningen).
Plaats en bijzonderheden: de workshop vindt plaats in een tent op het opgravingsterrein. Maximaal 10 deelnemers.
Klik hier voor het aanmeldingsformulier. Er zijn nog enkele last-minute aanmeldingen mogelijk.
