Nieuwsbrief DPV nr 10 april 2017: Hunebedden klik, Vikingen, Franken  en crowd funding

Inleiding

Lectori Salutem,

Een hunebed heeft een specifieke bouwwijze. Ieder van ons kent de term trilithon. Deze manier om stenen te stapelen om zo tot een bouwwerk te komen, is niet beperkt tot onze hunebedden; Stonehenge laat dezelfde bouwwijze zien.

Deze constructie is even simpel als doeltreffend: de draagstenen worden rechtop neergezet en men legt de deksteen er fraai horizontaal op. De hunebedbouwers volgden dit principe niet altijd. Vaak zien we het wel, zoals in afbeelding 1, maar het valt op dat vele draagstenen iets naar binnen staan en niet kaarsrecht naar boven. Een mooi voorbeeld hiervan kunnen we zien bij hunebed D 18 in Rolde. Zie afbeelding 2.

Afb. 1. Foto: Evert Jan Stokking, hunebed Sprockhoff 896.

Waarom heeft men dat zo geconstrueerd?
In eerste instantie dacht ik dat het te maken zou kunnen hebben met de stabiliteit van de constructie. In mijn gedachten zou een draagsteen die naar binnen een hoek zou maken met het grondoppervlak, door het gewicht van een deksteen en de onregelmatige onderkant van de deksteen, steviger op zijn plaats worden gehouden dan indien men rechte hoeken gebruikt. Een bouwkundig constructeur liet mij weten dat dit niet zo is. Wel waren volgens hem de grondoppervlakken zo groter. Dat gaat dan wel ten koste van de hoogte, maar dat kan in de

Afbeelding 2: Trilithon bij D18 Rolde (foto Evert Jan Stokking)

ogen van de toenmalige bouwers misschien geen groot bezwaar zijn geweest. Het grondoppervlak is dus groter bij het gebruik van het zelfde materiaal. Indien dat de reden is, dan heeft de groep die de hunebedden bouwden, een ruimtelijk inzicht gehad en beseft dat een trapezium een grotere basis heeft dan een rechthoek. Ik wil hiermee niet mee zeggen dat deze mensen reeds inzicht hadden in stereometrie, maar zij gebruikten wel de basisprincipes van deze wetenschap voor de oprichting van deze majestueuze monumenten, waarvan de bouw nog steeds door ons te bewonderen is.

Ik wens u veel leesplezier,
Namens het bestuur,
Gérard Versijp

Tijdschriften

Archäologie in Deutschland - “Groβsteingräber Grabenwerke Landhügel”

Archäologie in Deutschland brengt regelmatig zogenaamde “Sonderhefte” uit. Dit zijn stuk voor stuk zeer lezenswaardige boekwerkjes, die één topic zeer uitvoerig belichten. Deze keer gaat het over een onderwerp dat ons allemaal zal interesseren, namelijk het Trechterbekervolk. Met fraaie illustraties, foto’s, grafieken en plattegronden worden de laatste nieuwe bevindingen besproken. Ook moet ik de auteurs complimenten maken over de zorgvuldigheid, compleetheid en helderheid waarin alles besproken wordt. Van de geschiedenis van de zwerfstenen, de veranderingen in klimaat, de Ertebøllecultuur, de levenswijze, bouwmethoden, omgaan met de dood en grafvondsten, van dat alles wordt met de grootste nauwkeurigheid melding gemaakt. Daar is een bekende zegswijze voor: “Deutschgründlichkeit”. Een van de meest opmerkelijke zaken is, is een artikeltje over goudvondsten op drie plaatsen in de hunebedden. Dit goud wijst op handelsbetrekkingen met volken die al in de kopertijd of bronstijd verkeerden. Ondanks dat het net iets over de honderd pagina’s telt is het mijns inziens ook wel als naslagwerk te gebruiken. Kortom een plezier om te lezen.

ISBN: 978-3-8062-3464-0

Meer informatie: www.wbg-wissenverbindet.de

Archeologie Magazine - “Mysterieuze Hunebedden: onze oudste monu­menten”

Dit artikel kon ik gewoonweg niet onopgemerkt voorbij laten gaan. Het gaat over de Drentse en Duitse hunebedden. Een fraai overzicht, duidelijk geschreven en met sfeervolle afbeeldingen. Het eigen Hunebedcentrum, inclusief Hein en Harry, de Straβe der Megalithkultur en megalithische monu­menten elders in de wereld komen aan bod. Ook worden legenden vergezeld met historische verhalen omtrent de opgravingen aangehaald en het artikel is een goed begin voor de amateur hunebedjager. Archeologie Magazine Nr 3 2016, p. 21 – 37.

Foto Gérard Versijp

National Geographic - “New visions of the Vikings”
In de protohistorie, de vroege middeleeuwen, komt er in Scandinavië een omwenteling. Het begin is apocalyptisch, een regen van kometen daalde in het jaar 536 AD op de aarde neer. Samen met vulkanische uitbarstingen creëerde dit een ongekende strenge winter en langdurige ontberingen in de Noordelijke landen. Samen met een staatkundige revolutie van een drie dozijn koninkrijkjes, die zich omvormden tot enkele grotere staatjes en een technische ontwikkeling in de scheepvaart, konden de Vikingen zich ontwikkelen tot de rovende en handelende zeevaarders, die het de toenmalige wereld leerde kennen. Nieuwe geavanceerde technologieën, zoals satelliet beelden, DNA en isotopen onderzoek brengen nieuwe aspecten aan het licht over deze mensen. Met behulp van archeologische opgravingen worden de onderzoeksresultaten bevestigd. Zowel de beschrijvingen van de Karolingische geschiedschrijvers als nieuwe inzichten passeren de revue. Fraaie afbeeldingen, goede kaarten en schema’s geven deze beschrijving een zeer professioneel karakter. Zeer lezenswaard. (National Geographic, March 2017, pag: 30-51).

Crowdfunding voor Hunebeddenkunstboek Heidense Hoogten

Er is een fotoboek in de maak, ja het is er al maar moet nog uitgegeven worden. De naam is “Heidense Hoogten” en gaat over onder andere onze Drentse grafheuvels. Van de foto’s kun je de mystiek aflezen. Sfeervolle foto’s van de ons zo bekende grafheuvels doen je wegglijden in gedachten naar witte wieven, dwaallichten en spookachtige verschijningen in de mist. De fotograaf weet omstandigheden te scheppen waarin de geheime geschiedenis van dit landschap, dat u vooral in de herfst op een vroege ochtend moet bezoeken, een huiveringwekkend gevoel oproept van verhalen die al lang rondom de heide zweven. Wilt u meedoen met de crowdfunding dan kunt terecht op:
                                                                                               https://www.voordekunst.nl/projecten/5336-heidense-hoogten

Tentoonstellingen

Museum im Deutschhof, Heilbronn: Sie kamen…und sie blieben

Volgens de organisatoren van de tentoonstelling heeft de volksverhuizing 1500 jaar geleden sterke parallellen met de huidige immigratie. De Franken waren reeds bekend met de Romeinen en hadden als foederati een bondgenootschap met hen. Zij betaalden geen belasting en in ruil daarvoor beschermden zij de limes van het Romeinse rijk. Deze deal werd door de Franken steeds verder opgerekt en ten slotte vielen zij het Romeinse rijk aan. Het machtsvacuüm dat toen ontstond vulden zij op en zij bleven na de val van Rome de belangrijkste gezagsdragers in het voormalige West-Romeinse Rijk. Hun cultuur werd voor enkele eeuwen bepalend voor Europa. De tentoonstelling geeft een inzicht uit welke motieven de mensen hun geboortegrond verlaten om elders een nieuw bestaan op te bouwen.

Frankische helm. Foto met toestemming overgenomen Museum im Deutschhof.

Blog april 2017: Willebrordus, apostel van de Friezen:

Het geschreven woord is dus niet noodzakelijkerwijs behulpzaam als we vragen stellen als: hoe heeft koning Radboud tegen de missionarissen, zoals Willibrordus, Liudger, Wulfram en Bonifatius aangekeken? Wat was zijn reactie toen Willibrord een tempel, in Zeeland, behorende tot Friesland, afbrak? Wat was zijn reactie op het slachten van de heilige ossen op Helgoland? Hoe reageerden de Friese edelen op het omhakken van heilige eiken? We weten het niet, maar het zal vast niet positief geweest zijn. Opnieuw wat beredeneerde speculatie dus. Deze blog gaat dan ook over het omverwerpen van heilige huisjes (tempels) het omhakken van heilige bomen (eiken vooral) en het slachten van beesten (de heilige ossen van Helgoland). Kortom huisje, boompje, beestje. Meer