Nieuwsbrief DPV 16,  november 2018: Redbod, Duitse zwaarden en het vernieuwde Hunebedcentrum.

Lectori salutem,

Het is herfst geworden. De zomer was lang, droog, zonnig en liet me bijna vergeten dat er ook nog zo iets als een herfst en winter bestaat. Uit een grijs verleden meen ik me te herinneren dat er inderdaad een seizoen  was, dat winter heette. Gelukkig heeft het weer  van de laatste dagen me er weer op gewezen dat het allemaal ook anders kan. Guur, winderig en als er een waterig zonnetje is dan gaat dat gepaard met een fikse bite in het gevoel. Dan kun je je terugtrekken naar binnen. Bij de haard, een goed boek, een drankje met hapje, ja lekker cocoonen. Het heerlijke daarvan is dat je een goed boek kunt lezen, lekker dik, spannend of interessant, literatuur of populair wetenschappelijk, sciencefiction, alles  kan, alles mag.  Zo steek je nog wat op, het is gezellig en verruimt je blik. Je komt in aanraking met een hele hoop verschillende meningen. Dat kan ook lastig zijn. Een mening die je niet ligt, kan nog wel heel waardevol zijn. Het is me opgevallen dat elke tijd zijn eigen waarheden kent. Het boek Redbad over de roemrijke Friese koning uit de vroege middeleeuwen, is een eyeopener. Redbad was een Fries en een deel van de  toenmalige bevolking daar  kon waarschijnlijk wel lezen en schrijven, maar daar is niets van overgebleven. Wel zijn er runentekens bekend maar dat waren korte opschriften. Aan geschiedschrijving deed men niet. Maar de omliggende volkeren, met name de Franken en Angelsaksen, schreven wel over hem. Diverse meningen werden verkondigd over Redbad, meestal niet fraai. Voor de Franken was hij de vijand, Karel Martel heeft zijn enige nederlaag geleden tegen Redbad. De Angelsaksen waren milder en beschrijven dat een zekere Wilfried hartelijk werd ontvangen door Redbad en hem niet uitleverde aan de Franken, die daar een schriftelijk verzoek voor deden. Redbad las dat verzoek in het bijzijn van de Angelsaksische Wilfried voor en verscheurde vervolgens het uitleveringsverzoek.  Uiteraard waren ze aan de overkant van de Noordzee meer over hem te spreken dan in het zuiden. Verder schreven diverse kloosterlingen over heiligenlevens. Vaak betrof dat dan de stichter van hun kloosterorde, zoals Willibrord en Wulfram. Het kwam hen heel goed uit dat een beroemd krijgsheer de tegenstander was van de hoofdpersoon in hun boek. Verleidelijk was dan Redbad af te schilderen als een woeste heidense barbaar die veelvuldig mensenoffers bracht aan de Germaanse goden. Mooi zon opinie. Verkocht goed, was leesbaar en deed de hoofdpersoon van hun boek veel eer aan. Redbad wedde helaas voor hem op het verkeerde Frankische politieke paard. Zijn dochter was uitgehuwelijkt aan de Frankische hofmeier Grimoald II. Toen zijn zoon als kind politiek werd uitgerangeerd, verloor Redbad kennelijk alle invloed aan het Frankische hof. Latere geschiedschrijvers lieten hem uit de analen verdwijnen en de Friezen zelf deden nog niet aan geschiedschrijving. Zo ontstond in de vroege middeleeuwen het beeld van de heiden, die onder invloed van de duivel zelf stond. Later heeft men in de gouden eeuw het nationalistische beeld van de vrije Friezen opgehaald. Wat daar ook van waar moge zijn, magna Frisia was een begrip dat veel Friezen aantrok. In de negentiende eeuw was er een heropleving van dit gedachtengoed. Zo gezien kon de persoon Redbad stof geven tot zeer uiteenlopende meningen. Afhankelijk van de tijd waarin men leefde. Nu is er ook een eigentijdse film uitgekomen over Redbad. Ik heb hem nog niet gezien, als ik de kans krijg ga ik er zeker heen. Ik houd wel van een spektakel stuk, vol intrige, spanning en geschiedenis. Al dan niet waar. De schrijvers van Redbad, koning in de marge van de geschiedenis, Sven Meeder en Erik Goosman, aan wie ik de bovenstaande wijsheid heb ontleend, zeggen dat ook deze cultuuruiting een product van de tijd is, namelijk de onze. Op welke gronden dit gebaseerd is weet ik nog niet maar dat Redbad een eigentijds tintje zal hebben gekregen geloof ik vast.

En al dit heeft ook eigentijdse implicaties: in een discussie gaf ik eens een mening weer die niet de mening was van mijn toehoorster. Zij gaf mij de raad uit mijn bubbel te stappen en eens een goed boek met een erkende mening te lezen. Ik denk dat er veel meningen mogelijk zijn, die niet alleen tijdsgebonden zijn, maar ook gerelateerd aan wie de mening verkondigt en tot welke religie, partij of bevolkingsgroep hij of zij hoort. Dat maakt de mening eerder meer dan minder interessant.

Ik wens u veel leesplezier,

Namens het bestuur,

Gérard Versijp

Hunebedcentrum

Het zat er al een tijdje aan te komen. Na de ontdekkingen in Dalfsen was er een heel goede aanleiding om de vaste tentoonstelling van het Hunebedcentrum te moderniseren en aan te passen aan de huidige inzichten omtrent het Trechterbeker volk. De werkzaamheden zijn begonnen en we zullen met spanning moeten afwachten wat we gaan zien en beleven in januari 2019. Het management van het Hunebedcentrum heeft altijd gepoogd om het centrum een centrum van beleving te zijn. Niet alleen zien maar vooral doen. Dat zal nog een hele uitdaging zijn om dat tot een goed einde te brengen, maar daar heb ik het volste vertrouwen in.

 Foto: Hunebedcentrum

Archeologie in Deutschland

Faszination Schwert: Sonderheft 14/2018

Wie heeft er als kind niet riddertje gespeeld? De meisjes mochten soms mee doen als jonkvrouwen die beschermd moesten worden en met behulp van twee latjes, een klein en een lang, werden zwaarden getimmerd. Zwaarden waren essentieel voor het spel in onze jeugd maar ook voor de krijgsheren vanaf de brons- ijzertijd tot na de middeleeuwen. Het wapen fascineerde ons toen en ook nu. Wat weten wij van het zwaard? Om deze leemte op te vullen verscheen een zogenaamd Sonderheft van het tijdschrift Archeologie in Deutschland. Het zwaard wordt van alle kanten belicht, uit welke tijd stammen welke zwaarden, hoe werden zij gemaakt, wie droegen ze en hoe en welke waarden werden er nog meer aan het zwaard verbonden? Je leest het in een uitgebreid populair maar zeer wetenschappelijk stuk dat net als het zwaard zelf zeer fascinerend is.  ISBN:           978-3-8062-3809-9

Foto: zwaard van Hertog Friederich I von Württemberg. Foto met toestemming van uitgever overgenomen.

Tentoonstelling Faszination Schwert

Landesmuseum Württemberg 13 oktober 2018-28 april 2019

Altes Schloss/Stuttgart

Wie na het lezen van bovengenoemd Sonderheft graag nog de genoemde bezienswaardigheden wil zien kan terecht in Stuttgart. Lijkt mij zeker de reis en  moeite waard!

https://www.landesmuseum-stuttgart.de

Lukas Hoven: 100 eeuwen begraven in Anloo

Door de eeuwen heen zijn er verschillende grafrituelen gebruikt en zijn er veel vormen van graven geweest. De culturele omgang met de dood en de wijze van bijzetting is voortdurend onderhevig aan veranderingenDe vereniging Historisch Anloo heeft dit voorjaar het boek “100 eeuwen begraven rond Anloo” uiutgebracht. Daarin wordt voor het eerst in Drenthe de funeraire cultuur beschreven vanaf de prehistorie tot heden. Behandeld worden de wijze van bijzettingvan de doden door de eeuwen heen, de bijhorende grafmonumenten en het fenomeen dood binnen de sociaal-culturele gemeenschap van Anloo en omgeving.

Datum: 4 december 2018

Plaats: Open Hof, Sleutelbloemstraat 1, Assen 19.30 uur

Omslag van het boek. Ontwerp Klaas van Slooten

Lustrum DPV 2018 

Laten we even terugkijken op het lustrumfeest. Grandioos vond ik het. Vooral de workshops. Zo leer je nog eens wat. Mijn waardering voor de lustrumcommissie is groot. Met vakkennis gecombineerd met enthousiasme is het festijn een gedenkwaardige gebeurtenis geworden. Ik kan bijna niet wachten tot de volgende viering, maar ja, die is helaas pas over vijf jaar. Tot die tijd kunnen we terugkijken op een geslaagd feest, net zoals onze honderdste verjaardag was het memorabel. Voor diegenen die nog graag wat nafeesten twee recepten van Leah Groeneweg (Zie ook www.bloemenpad.nl)

Boeken

Sven Meeder & Erik Goosmann: Redbad

Om terug te komen op de introductie: van Redbad, ook wel Radboud of Radbod genoemd, is in de geschiedenis geen objectieve geschiedschrijving tot ons gekomen. Diegenen die over hem schreven waren of geen tijdgenoten of, wat meestal het geval was, felle tegenstanders. De vroeg middeleeuwse schrijvers die over hem berichtten waren meestal Franken. Ook in enkele vroege Britse geschriften wordt zijn naam wel genoemd. Wat was nu eigenlijk precies zijn rol in de geschiedenis van Friesland? Moeilijk te duiden, de ene missionaris werd gastvrij ontvangen, namelijk Wilfrid, de ander, Willibrord, wordt zoveel mogelijk dwars gezeten, maar wel tot zekere hoogte getolereerd. Redbad wordt meestal weggezet als een felle tegenstander van de Franken. Maar dat zal best wel meegevallen zijn. Zijn dochter Theudesinde was immers getrouwd met hofmeier  Grimoald II en hun zoon, dus de kleinzoon van Redbad,  is als kind ook hofmeier geweest. Redbad heeft zijn slechte naam bij de Franken waarschijnlijk gekregen toen hij bij de machtswisseling die volgde, op het verkeerde paard wedde. In diverse boeken over heiligen wordt hij genoemd. Hij speelde daarin natuurlijk niet de hoofdrol maar wordt hij in een bijrol gebruikt om het leven van de heilige af te zetten tegen een barbaarse en heidense tegenspeler. Dat was niet in zijn voordeel. De coverfoto van het boek laat een beeltenis zien van een man met woeste uitstraling. Het is een sceatta uit de tijd van Redbad, misschien zag Redbad zichzelf zo, maar dat betwijfel ik. Zonder objectieve geschiedschrijving blijft Redbad een enigma. Saillant detail is dat zijn kleinzoon bisschop van Utrecht werd en later heiligverklaard. Het kan verkeren. Aangenaam boek met verrassende zienswijze en fraaie ontrafeling van nepnieuws uit de meest donkere middeleeuwen. Sterk aan te raden. Foto met toestemming van de uitgever overgenomen. Foto: Erik Goosmann en Peter Kellfur.

Blog: Regionale vaderlandsliefde

Tijdens de openingsspeech, van het symposium ter gelegenheid van ons 21^e lustrum, raakte onze voorzitter het probleem aan van de naamgeving van de vereniging. Wij noemen ons de DPV, waarbij  meer