Nieuwsbrief Drents Prehistorische Vereniging januari 2019 nr. 017
Lectori salutem,
Deze keer lekker veel nieuws over Drenthe en de Neanderthalers. Natuurlijk komt de nieuwe vaste tentoonstelling van het Hunebedcentrum aan bod, maar er is ook nieuws over een andere tentoonstelling, namelijk die van Arie Goedhart, er is nieuws over een boek van de Historische Vereniging van Anloo en de wandelexcursie van de DPV in dat gebied. Om met het eerste te beginnen: Na de ontdekkingen in Dalfsen was er behoefte om deze belangrijke nieuwe ontwikkelingen omtrent het Trechterbekervolk in een nieuwe setting, in het Hunebedcentrum, vorm te geven. Dit aspect heb ik bij de opening gemist maar dat kan natuurlijk nog komen als de publicaties het levenslicht hebben gezien. De onderzoeken lopen nog en men is nu de vondsten aan het bestuderen en men moet de laboratoria gegevens vast nog verwerken. Het is een sublieme expositie geworden, voor jong en oud, voor de beginnende student en voor de doorgewinterde archeoloog, van een kort kennismakingsbezoek tot een diepgaande studie. Een bezoek aan de nieuwe expositie maakt het allemaal mogelijk. Leuk voor de kinderen, en er komen er elk jaar veel, er zijn de diverse quizjes en er is veel wat je zelf kunt doen. Zoals het vliegen over alle hunebedden met drones. Geeft weer een ander beeld van Drenthe.
Van hunebedden kunnen de leden van de DPV haast niet genoeg krijgen. Verrassend mooie pentekeningen van de hand van Arie Goedhart krijgen terecht een plaatsje in onze nieuwsbrief.
Het is altijd goed om te leren van elkaar. In het Dagblad van het Noorden stond een fraai verslag van hoe Drentse (amateur) archeologen, waaronder ook DPV-leden, in Duitsland mee hielpen zoeken naar artefacten uit de tijd dat Neanderthalers die de Noord Duitse kuststreek bewoonden. Een goed verhaal over hoe Drentse kennis gedeeld wordt. Goed ook om te weten dat ons enthousiasme bij de buren aanstekelijk werkt.
Vanuit het Limburgse komt het verhaal van het graf uit Stein. Stein ligt aan de Maas, in het midden van een aantal culturen. De vondsten die gedaan zijn laten zien dat die verschillende culturen elkaar beïnvloed hebben. Een kraaghalsflesje, dat brengen we toch graag in verband met het Trechterbekervolk. De manier van een graf bouwen doet dan weer denken aan een mix tussen een steenkist en een hunebed. Je ziet dat de streek op een kruispunt ligt van volkeren en culturen, en dat zij kennelijk aan culturele uitwisseling deden. Doen ze daar in Limburg nog steeds intensief, alhoewel ik ook gehoord heb dat de Maas heel breed kan zijn.
Daarnaast komt ook de klassieke historie aan bod. Een boek over Constantijn de Grote geeft weer waarom het Christendom van een illegale religie tot zijn staatsreligie werd. De overgang lijkt groot maar de auteur Henk Singor laat zien dat de neoplatonische filosofen eigenlijk ook al waren gekomen tot een monotheïstisch beeld. Dat beredeneerden zij uit het feit dat er niet een hele grote groep goden kon zijn geweest, die alles geschapen zou hebben. Zij gingen er 100 voor Christus al van uit dat er één God moet zijn geweest. Het idee is een klein beetje analoog aan wat aan het eind van de oudheid is ontstaan: God de Vader en veel heiligen. Maar het merendeel van de bevolking geloofde in het veel-godendom.
Ik wens u veel leesplezier,
Namens het bestuur,
Gérard Versijp.
Hypothese over het gebruik van een hunebed
Dat hunebedden gebruikt zijn als begraafplaatsen is algemeen bekend. Maar er zijn ook andere hypotheses. Hunebedbouwers waren de eerste boeren in onze streken. Zij waren dus afhankelijk van de seizoenen en het weer. Door goed te observeren waar stenen voor gebruikt worden en de noodzaak voor een goede weersverwachting, kun je komen tot de stelling dat hunebedden primitieve weerstations waren. Dit naar analogie van gevonden oude, en misschien prehistorische wijsheden. Zie foto. Om de tekst goed te kunnen lezen, moet u inzoomen dan wel de foto kopiëren en wat uitvergroten. Maar de beschrijving, in vertaling en toegepast op de hunebed-als-weerstation-hypothese, staat ook hieronder.
(Hunebed geeft schaduw: Zon
Hunebed is nat: Regen
Hunebed geeft geen schaduw: Bewolkt
Hunebed van boven wit:Sneeuw
Hunebed moeilijk te zien: Mist
Hunebed beweegt: Straffe Wind
Hunebed hopt heen en weer: Aardbeving
Hunebed onder water: Overstroming
Hunebed is weg: Gestolen)
Foto: P.J.P.M. Versijp.
Exposities
Nieuwe Vaste Expositie Hunebedcentrum
Vrijdag 18 januari was de opening. Nadat eerst een aantal hoogwaardigheidsbekleders aan het woord waren geweest mocht een grote groep genodigden de nieuwe exposite bewonderen. En bewonderen was het. Totaal nieuwe opzet, om te beginnen was er overal een vergezicht gecreëerd, een panorama, dat je het gevoel gaf midden in het Drentse oerlandschap te staan. Met daartussen een aantal vaste gegevens: de replica van D 26, helemaal vernieuwd evenals de steenkist van Heveskesklooster. Ook de poppen van de familie van het Trechterbekervolk uit de vorige expositie zijn gelukkig behouden gebleven. Zij zijn subliem opnieuw geplaatst. In tegenstelling tot de vorige expositie, waar zij direct na de filmzaal de bezoekers welkom heetten, zijn zij nu verspreid door de ruimte Dat geeft een verruiming van het geheel. Nieuw is ook het stoffelijk overschot in de steenkist. De rouwende vrouw heeft daar heel terecht een nieuwe plaats gekregen. Eerst zat zij wat verloren in een hoekje. Mooi vond ik ook de weergave vanuit de lucht van alle hunebedden die we rijk zijn. Met behulp van drones is hier duidelijk gemaakt hoe de monumenten in het landschap gelegen zijn. We moeten de uitvoerders van deze nieuwe exposite feliciteren, er is voor elk wat wils, voor jong en oud, voor kinderen en de meer ervaren archeoloog. Ėén bezoek was niet genoeg om alles te ontdekken. Foto: Evert Jan Stokking.
https://www.hunebedcentrum.eu/
Drents Museum: Nubië, Land van de zwarte Faraos. 16 december 2018 t/m 5 mei 2019
Het Drents museum heeft in het verleden een aantal exceptioneel goede tentoonstellingen verzorgd. Men is kennelijk vast besloten deze goede traditie voort te zetten. Ook met de huidige tentoonstelling over Nubië heeft men een geslaagd product gepresenteerd. Fraaie mooie goud bewerkte sieraden, zeer fijne keramiek, fraaie grafbijgiften, en granieten altaarstenen maken deze expositie tot een genoegen. Wel wordt je geconfronteerd met het feit dat er in de oudheid ook vreselijke dingen gebeurden. Om de begrafenis van de farao luister bij te zetten werden er vele mensenoffers gebracht.
Foto: Armband met beeltenis van Hathor,250-100 v.Chr. Harvard University, Boston, Museum of Fine Arts. Met toestemming overgenomen ©Drents Museum.
Huize Venendal Hoogeveen Hunebedden Inspireren, Arie Goedhart 11 januari tot 24 februari 2019
Pentekening: De Papeloze Kerk, Arie Goedhert, afbeelding met toestemming overgenomen.
Op een dag in augustus vorig jaar kwam ik Arie Goedhart tegen op een fair waar ook de DPV met een stand stond. Ik was getroffen door de artistieke kwaliteiten van zijn werk. Naast het enorme vakmanschap moet deze kunstenaar ook zijn werk met veel geduld tot stand brengen. Je ziet aan de tekeningen dat hij met grote nauwkeurigheid werkt en daar ook veel voldoening uit haalt. Een Drentse Kunstenaar die zeker onze aandacht en een bezoek aan Hoogeveen waard is.
Reportages
Dagblad van het Noorden: Zoeken naar Geluk
In het Dagblad van het Noorden stond een reportage over archeologisch veldonderzoek in Noord
Duitsland. Een gezelschap bestaande uit beroeps- en amateurarcheologen hebben onder leiding van Jaap Beuker in Noord Duitsland een gebied onderzocht op het voorkomen van veldsporen afkomstig van Neanderthalers. Een nauwkeurig verslag van de belevenissen en vondsten geeft een kleurrijk overzicht van een leerzame expeditie. Vooral verrassend voor de Duitse deelnemers die tot nu toe nog niet zo veel ervaring hebben in het zoeken naar artefacten van de Neanderthalers in dit deel van Duitsland.
National Geographic: Bible Hunters: December 2018, pages 40-75
Je hebt beroepsjagers, Rendierjagers, hunebedjagers en kennelijk ook Bijbeljagers. In een goed leesbaar artikel in het december nummer van de National Geographic, wordt op onnavolgbare wijze gewag gemaakt van archeologisch onderzoek naar Bijbelfragmenten in het Midden Oosten. Het levert een compilatie op van zucht naar wetenschappelijke roem, hebzucht, bedrog, intrige en verantwoorde wetenschap. Het stuk beschrijft voor een aanzienlijk deel de archeologie, namelijk dat van de Dode Zeerollen, waaraan het Drents Museum enige tijd geleden een sublieme tentoonstelling heeft gewijd. De hoofdvraag in het artikel is of de tekst, in de eerste eeuw na Christus, onveranderd of nagenoeg onveranderd aan ons is doorgegeven. Dit betreft dan natuurlijk de evangeliën. Die zijn in die tijd, door de eerste Christenen geschreven en volgens hun geloof, door God zelf geïnspireerd. Veranderingen in de tekst zouden het Christelijk geloof kunnen doen wankelen. Overtuigend bewijs voor of tegen, wordt niet gegeven. Geloof blijkt toch altijd geloof te zijn.
Er zij Licht. Gravure Gustave Doré (1832-1883) Foto: Gérard Versijp.
Boeken
Henk Singor: Constantijn en de Christelijke Revolutie in het Romeinse Rijk
Veel boeken over de klassieke oudheid geven helaas alleen feitjes, data en oppervlakkige beschrijvingen van personen. Gelukkig weet deze auteur een boeiend samenspel te maken van personen en achtergronden over de oudheid. Wat waren de filosofische achtergronden, de kennis over de kosmos en theologische aspecten waarnaar de hoogopgeleide en ontwikkelde Romein zijn handelen richtte? Mooie en vooral duidelijke verklaringen worden in dit boek gegeven, zodat de lezer wordt ingevoerd in de klassieke kennis van toen. Door de Christelijke geschiedschrijving, die helaas nogal eens propagandistisch was, is veel van de klassieke wijsheden en wetenschap als heidens afgedaan en volkomen waardeloos verklaard. Mooi wordt verklaard waarom de Christenvervolgingen onder o.a. Diocletianus, politiek gezien in de ogen van die tijd noodzakelijk waren. De triomf van de Christenen en waarom Constantijn christen werd, wordt uitgebreid verhaald. Dat onder Griekse en Romeinse filosofen ook dan reeds monotheïstische denkbeelden ontstaan waren was voor mij een nieuw gegeven. Zeer lezenswaardig en van hoge kwaliteit.
Foto: coveromslag, met toestemming van de uitgever overgenomen.
ISBN: 978 90 263 2479 6
Prijs: 27,50 Euro
Uitgever: Ambo/Anthos Uitgevers.
Lukas Hoven: 100 eeuwen begraven rond Anloo
Door de eeuwen heen zijn er verschillende grafrituelen gebruikt en zijn er veel vormen van graven geweest. De culturele omgang met de dood en de wijze van bijzetting is voortdurend onderhevig aan veranderingen. De vereniging Historisch Anloo heeft dit voorjaar het boek 100 eeuwen begraven rond Anloo uiutgebracht. Daarin wordt voor het eerst in Drenthe de funeraire cultuur beschreven vanaf de prehistorie tot heden. Behandeld worden de wijze van bijzetten van de doden door de eeuwen heen, de bijhorende grafmonumenten en het fenomeen: dood binnen de sociaal-culturele gemeenschap van Anloo en omgeving.
Omslag van het boek, ontwerp Klaas van Slooten
Tijdschriften
Archeologie in Nederland dec 2018 blz 2 t/m 9: De stenen van Stein
Stein ligt aan de Maas, en vroeger op het kruispunt van een aantal culturen. Dat maakt Stein archeologisch gezien erg interessant. Een graf dat hier in de jaren zestig van de vorige eeuw werd opgegraven laat veel bijzonderheden zien. Er zijn enkel crematieresten gevonden van 42 personen in totaal, waarvan 36 volwassenen. De site is opnieuw onderzocht. Verrassende nieuwe feiten kwamen aan het licht. Zo bevatte de inhoud van een kraaghalsflesje de resten van bodemmateriaal en crematieresten. De hoge concentratie pijlpunten wijzen op jacht of martiale activiteiten. Het gevonden kraaghalsflesje laat mogelijk zien dat er contact was met het TBR-volk. Er zouden heel goed contacten kunnen zijn geweest met de Seine-Oise-Marne cultuur, de Vlaardingencultuur, Walternienburgcultuur in Duitsland en zoals gezegd met het noorden met het TBR-volk. Het bezoek aan het Museum voor Grafcultuur in Stein is uit dit oogpunt dan ook zeker de moeite waard.
https://www.stichtingerfgoedstein.nl/contact
Foto met toestemming overgenomen. © Leo Verhart/Olav Odé
Voorjaarsexcursie landgoederen Heidehof en Terborgh zaterdag 6 april 2019
Dit jaar is de voorjaars-wandelexcursie op zaterdag 6 april i.p.v. eind april. De uitgebreide informatie verschijnt half maart 2019 in De Spieker. De tijd om u aan te melden is derhalve wat kort.
De excursie staat in het teken van de begraafcultuur. Het thema is afgeleid van het boek 100 eeuwen begraven rond Anloo, dat in mei 2018 is gepresenteerd in de Magnuskerk van Anloo. Medeauteur en DPV-lid Lukas Hoven heeft over dit onderwerp op 4 december jl. een goed bezochte lezing gegeven voor de DPV-leden. Onder leiding van Lukas zullen we op zaterdag 6 april a.s. twee van de mooiste landgoederen van Drenthe bezoeken. Op beide terreinen is sprake van een uitzonderlijk mooie verwevenheid van (prehistorische) grafcultuur, landschapsgeschiedenis, natuurontwikkeling en oorlogsverleden. De fotografen onder ons zullen extra genieten van de prachtige routes en de vele bezienswaardigheden onderweg.
Vanaf 1 februari 2019 kunt u op www.dpv.nu via de Agenda op de excursie doorklikken naar de informatiepaginas w.o. het aanmeldingsformulier. U kunt zich tot 25 maart 2019 aanmelden.Foto: Klaas van Slooten, natuurbegraafplaats, met toestemming overgenomen.
Tussen Lobith en het Sauerland, 4-daagse voorjaarsexcursie 30 mei 2 juni 2019
Foto: Soest, Marktplein bij avond.
Voor de buitenlandse excursie van het jaar 2019 hoeven we niet ver te reizen. Hij begint al in de heuvels van Montferland waar vandaan we in vier dagen langs burchten, musea, kerken en megalieten naar het prachtige Sauerland trekken.
Leden van de DPV en daarmee gelijkgestelden hebben tot 1 februari 2019 voorrang op niet-leden bij aanmelding voor deelname aan deze excursie. 28 februari 2019 is de uiterlijke datum waarop leden en niet-leden zich moeten hebben aangemeld. Meer informatie op www.dpv.nu Via de Agenda kunt u op de excursie doorklikken naar de informatiepaginas en het aanmeldingsformulier.
Blog
Homo sapiens, Neanderthaler , Floresmens . Denisovamens en nog meer.
Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw doet men archeologisch onderzoek in de grot van Denisova, in Siberië. Nu was ik in mijn schooltijd al geen echte kei in topografie, maar ik wist zeker dat ik nog nooit van Denisova had gehoord, Siberië zei mij meer, maar dat is immens groot. Als grapje verkondigden wij weleens dat gestraften door de Sovjetunie daar naar toe werden verbannen om bomen te tellen. Helaas,.. meer(link)
