Excursie naar de Eifel en de Ardennen 2022
7 t/m 11 september 2022
De inschrijving is gesloten. Informeer naar de mogelijkheden (klik hier) als u nog mee wilt.
Praktische en zakelijke gegevens (klik hier)
Aanmeldingsformulier (klik hier)
Algemeen
De DPV organiseert in het komend najaar een buitenlandse excursie. De reis is gepland van woensdag 7 t/m zondag 11 september 2022 en voert naar de Eifel en de Ardennen. Ook de dalen van Maas en Rijn worden aangedaan, net als Zuid-Limburg.
Beide gebieden, de Eifel en de Ardennen, kennen soortgelijke archeologische objecten: kalksteengrotten waar bewoningssporen en skeletmateriaal van Neanderthalers zijn gevonden, productiecentra van middeleeuws aardewerk – ook in Nederland ruimschoots geïmporteerd – en heuveltoppen met verdedigingswerken uit de IJzertijd. Dat gegeven leidt niet tot doublures maar eerder tot dwarsverbanden en samenhang in het programma. Eén object kan altijd de uitzondering zijn. Bij twee verwante objecten tekenen zich al regelmatigheden af. En zoals Friedrich Nietzsche de archeologie al waarschuwde: "het zien van overeenkomsten is een kenmerk van het slechte oog". In de Eifel is ook het Romeinse erfgoed sterk vertegenwoordigd: thermen, aquaducten en tempels.
Reisprogramma
Hieronder een beschrijving van de reis per dag (wijzigingen voorbehouden). De nummers in de tekst verwijzen naar onderstaande kaart.
H = Hotel in Steinfeld (7 en 8 september) en Luik (9 en 10 september)
L = Lunch tussen Elst en 1 Stein (7 september) en in 4 Siegburg (8 september), 7 Zülpich (9 september), 9 Andenne (10 september) en 12 Rijckholt (11 september
Woensdag 7 september
Via de gebruikelijke opstapplaatsen, met als laatste het NS station Elst, en een lunch onderweg, rijden we naar Zuid-Limburg.
In Stein ligt de gerestaureerde en museaal vernieuwde grafkelder van Stein (1) in het Museum voor Grafcultuur. De presentatie is verrijkt met een indrukwekkende regionale collectie van een plaatselijk amateurarcheoloog. Zie ook Museum voor Grafcultuur.
Dan rest ons nog ruim 100 kilometer naar Steinfeld bij Kall, waar we onze intrek nemen in een tot hotel verbouwde vleugel van een voormalig benedictijner klooster en in de refter ter tafel gaan.
De vloer van de grafkelder van Stein (foto Wikipedia)
Donderdag 8 september
Deze dag staat in het teken van de Romeinen – tempel, nederzetting en civiele techniek – en het Rijnlandse aardewerk.
In de omgeving van ons hotel in Steinfeld (H) ligt een sterke concentratie Romeins erfgoed. 's Ochtends bezoeken we een tempelcomplex – het Matronenheiligdom 'Görresburg' (2) en de Vicus Marcomagus.
Links Matronenheiligdom 'Görresburg', rechts Vicus Marcomagus
In het Römerkanal-Infozentrum
Hierna gaan we naar het Römerkanal-Infozentrum – een klein bezoekerscentrum in Rheinbach dat aandacht schenkt aan het Römerkanal (3): een tientallen kilometers lang aquaduct dat Keulen van Eifelwater voorzag.
Traject van het Eifelaquaduct (bron: Wikipedia Sansculotte, CC BY-SA 1.0, via Wikimedia Commons)
Dan steken we de Rijn over naar Siegburg (4). Siegburg is niet gebouwd op palen maar op scherven en misbaksels. Vanaf de late 14e eeuw was een deel van het stadje één grote pottenbakkersgemeenschap tot laat in de 16e eeuw. Hier werd onder hoge oventemperaturen het zogenoemde steengoed vervaardigd, een hard baksel waarbinnen in de loop der tijd een rijk vormenspectrum is ontwikkeld dat in heel Europa aftrek vond. Wij kennen vooral het Jacobakannetje en Goudse pijpen zijn gemaakt van uit Siegburg geïmporteerde klei.
Na de lunch brengen we een bezoek aan het Stadtmuseum Siegburg.
Als laatste op deze dag zien we bij Vussem de resten van een Romeins aquaduct (5), onderdeel van de waterleiding waar we eerder deze dag in Rheinbach een overzicht van kregen.
Resten aquaduct bij Vussem
Vrijdag 9 september
Vandaag doen we eerst de Kakushöhle (6) aan. Deze grot in de Kartstein – een vooruitspringende kalksteenformatie – werd herhaaldelijk bewoond door Neanderthaler en homo sapiens. Bovenop legde men in de IJzertijd of Vroege Middeleeuwen een verdedigingswal aan.
Bij de Kakushöhle
Voor de lunch in Zülpich zien we aldaar op loopafstand een middelgroot Romeins badhuis in het plaatselijk Museum der Badekultur (7).
In het Museum der Badekultur
Zoals het badhuis aantoont is Zülpich vanaf de Romeinse tijd een bloeiend stadje geweest. Het begon toen onder de naam Tolbiacum.
Rondom Tolbiac vond in 496 de slag plaats waarbij de Franken onder Clovis de Alemannen versloegen.
Na de lunch zetten we koers naar Luik. Op loopafstand van het hotel in Luik bevindt zich in de St. Bartholomeuskerk een hoogtepunt uit de Belgische kunstgeschiedenis: de doopvont, die edelsmid Reinier van Hoei rond 1115 vervaardigde (8).
De messing doopvont van Reinier van Hoei in de St. Bartholomeuskerk te Luik. Vroege 12e eeuw (foto Wikipedia, Marie-Claire)
Zaterdag 10 september
In de ochtend rijden we naar Andenne, gelegen in het Maasdal. Hier ligt in de helling van een zijdal van de Maas bij Sclayn de grot Scladina (10), die laat ontdekt is – dus degelijk en systematisch onderzocht – en veel informatie heeft prijsgegeven van Moustérien tot Neolithicum.
Het plaatsje Andenne schonk de archeologie zijn naam aan het plaatselijk geproduceerde aardewerk (11e-14e eeuw).
We hebben ons dan in twee helften gesplitst en bezoeken beurtelings de grot Scladina en het museum Espace Muséal d'Andenne (9) met een presentatie van zowel de opgravingen uit de grot als een overzicht van het genoemde aardewerk.
De foto's zijn beide genomen in Espace Muséal d'Andenne
De bus pendelt voor ons en brengt ons weer bij elkaar voor de lunch in Andenne.
’s Middags bezoeken we bij Jemelle het openluchtmuseum Archéoparc de Malagne (11), waar het leven van de streekbewoners is gereconstrueerd rond een Gallo-Romeinse villa.
In het openluchtmuseum Archéoparc de Malagne
Zondag 11 september
Op de terugweg nemen we nog de afslag naar Rijckholt en wandelen vanaf de dorpsrand naar de vuursteenmijn van Rijckholt (12). Deze wordt momenteel geconsolideerd en beter aangepast voor de ontvangst van bezoekers. Na de wandeling genieten we ook de lunch in Rijckholt en vandaar gaat het huiswaarts.
De ingang van de vuursteenmijn van Rijckholt (foto Wikipedia)
Grimes Graves - Ancient flint mines documentary - YouTube
Dit is een Engelse, niet ondertitelde documentaire over Grime’s Graves, waarin tussen minuut 15 en 25 een bezoek gebracht wordt aan de vuursteenmijn van Rijckholt. Daarin komt de leider van de werkgroep, die de onderzoeks- en bezoekgalerij aanlegde ook uitgebreid aan het woord. Te oordelen naar de lengte van kraagpunten van de presentator dateren de opnamen uit de late jaren ’70.
Alle foto's zijn van Bert Huiskes of Marie-France van Oorsouw, tenzij anders vermeld.
De presentatie van Bert Huiskes tijdens de ledendagop 9 april 2022 vindt u aan de rechterkant van deze pagina.
